رابطه نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا و دوگانه انگاری جوهری ـ وصفی فلسفه ذهن

رابطه نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا و دوگانه انگاری جوهری و وصفی فلسفه ذهن موضوع نوشتار حاضر است که از چهار فصل تشکیل شده است. در فصل اول پس از بررسی سیر تاریخی بحث و تبیین مفاهیم، مبانی هر یک از سه دیدگاه به صورت اجمال ، بیان شده و مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم به بررسی رابطه نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا اختصاص دارد. در این فصل نخست به خود رابطه نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا پرداخته و سپس نظر او درباره رابطه نفس و بدن در افعال و احوال بررسی شده است. ملاصدرا بر مبنای حدوث جسمانی نفس و حرکت جوهری آن،رابطه خود نفس و بدن را اتحادی دانسته و بر همین اساس نیز انسان را حقیقتی ذو مراتب معرفی می کند. به اعتقاد ملاصدرا، تاثیر متقابل نفس و بدن نیز ریشه در همین رابطه اتحادی آن دو دارد. زیرا ک طبق رابطه اتحادی، این دو جوهر از هم جدا نیستند بلکه هر کدام جنبه ای از یک حقیقت واحد، یعنی انسان، به حساب می آیند. بنابر این هرگونه حادثه ای که در یکی از این دو اتفاق بیافتد به دیگری نیز سرایت کرده و آن را متاثر می کند. فصل سوم به بررسی رابطه نفس و بدن از دیدگاه دو گانه انگاری جوهری و وصفی اختصاص یافته است. در این خصوص اولین دیدگاه از دکارت می باشد که قائل به تاثیر و تاثر متقابل نفس و بدن است. پیروان او از جمله مالبرانش و لایب نیتس ، با نفی علیت در میان مخلوقات به مخالفت با دکارت برخاسته وخود دیدگاه دیگری ارائه داده اند. مالبرانش اصالت موقعی و لایب نیتس اصالت توازی را برگزیده است. هر یک از این سه دیدگاه با مشکلات اساسی مواجه است و در این فصل به آنها پرداخته شده است. سوین برن ، فیلسوف معاصر، با یک روش کلامی ، تلاش کرده است که مشکل دو گانه انگاری جوهری را حل کند اما به نظر می رسد که این دیدگاه نیز به اندازه دیدگاه های قبلی از حل این مشکل عاجز مانده است. به نظر می رسد که مشکل اصلی دوگانه انگاران جوهری در این است که نفس را از اول موجودی کاملاً روحانی می پندارند که به جنین انسان تعلق می گیرد؛ بر خلاف ملا صدرا که نفس را حدوثاً جسمانی می داندو معتقد است که نفس محصول جسم بوده و از طریق تکامل جسم بوجود می آید. به همین خاطر، او به شکل معقولی رابطه نفس و بدن را به تصویر می کشد. بخش دومِ فصل سوم دیدگاه دوگانه انگاری وصفی را بررسی می کند. شبه پدیدار گرایی، یگانه انگاری غیر قانون مند و طبیعت گرایی زیست شناختی دیدگاههای مختلف دو گانه انگاری وصفی است که در این بخش مورد نقد و بررسی قرار می گیرند. ادعای مشترک این دیدگاه ها آن است ک انسان صرفا موجودی جسمانی است ک غیر از ویژگی های فیزیکی دارای ویژگی های ذهنی نیز می باشد. در فصل چهارم هر یک از این دیدگاهها با دیدگاه ملاصدرا تطبیق و مقایسه شده و بر اساس مبانی او مورد نقد و انتقاد قرار گرفته اند. واژگان کلیدی: نفس ، بدن ، دوگانه انگاری جوهری ، دوگانه انگاری وصفی.